Kwidzyńskie Koło Sybiraków

opracował: Leszek Parus

Kilka dat z historii

:: Rok 1920 – około 51 tysięcy żołnierzy polskich ginie bez wieści bądź dostaje się do niewoli po zakończeniu działań na froncie polsko – radzieckim.

:: 31 stycznia 1928 – zostaje utworzony Związek Sybiraków skupiający cierpiących na nieludzkiej ziemi w imię niepodległej Polski.

:: Rok 1937 – masowe deportacje Polaków z przygranicznych rejonów Białorusi i Ukrainy. Kierunek deportacji to Kazachstan i inne części ZSRR.

::  – Armia Czerwona wkracza na terytorium Polski. Oddziały NKWD rozpoczynają masowe aresztowania. Utworzenie obozów w Ostaszkowie, Kozielsku i Starobielsku.

:: Rok 1940 – Sowieci przeprowadzają pierwszą masową deportację na wschód.

:: Rok 1943 – Katyń.

:: 1949 – 1954 – deportacja do sowieckich łagrów więzionych przez UB tzw. przeciwników władzy ludowej.

:: 17 grudnia 1988 – reaktywowano w Polsce Związek Sybiraków.

:: 16 marca 1990 – zebranie założycielskie Koła Sybiraków w Kwidzynie.

Związek Sybiraków w Kwidzynie.

Dotarcie do świadomości społecznej faktu o złamaniu blokady zakazu mówienia prawdy o zbrodniach stalinowskich oraz martyrologii obywateli Polski na Wschodzie - dały sygnał do reaktywowania Związku Sybiraków. Już w sierpniu 1989 roku do Związku w Warszawie wstępują mieszkańcy Kwidzyna Alicja Dawidowicz i Eugeniusz Lityński. W tym czasie na terenie Kwidzyna organizuje się grupa inicjatywna, która stawia sobie za cel zorganizowanie Koła Sybiraków. Do grupy inicjatywnej należeli: Marian Eugeniusz Zarzycki, Stanisław Matias, Alicja Dawidowicz i Kazimierz Kraszewski. Zebranie założycielskie odbyło się 16 marca 1990 roku. Na czele pierwszego Zarządu Koła stanął Marian Eugeniusz Zarzycki. W skład zarządu ponadto wchodzili: Kazimierz Kraszewski – sekretarz, Alicja Dawidowicz – skarbnik oraz Stanisław Matias – członek. W tym składzie zarząd działał do pierwszego statutowego zebrania sprawozdawczo-wyborczego (18 grudnia 1992 r.). Na nim wybrano zarząd koła w składzie: Eugeniusz Lityński – prezes, Alicja Leszkiewicz – sekretarz, Alicja Dawidowicz – skarbnik, Wanda Wiśniewska i Stanisław Matias – członkowie. Po upływie czteroletniej kadencji na kolejnym zebraniu sprawozdawczo-wyborczym prezesem ponownie zostaje wybrany Eugeniusz Lityński. Obecnie zarządem kieruje Henryk Linkiewicz.

Koło liczy w kolejnych latach: 1990 – 24 członków, 1992 – 72 członków, 1995 – 84 członków, 2000 – 98 członków. Przeważająca większość członków Koła to mieszkańcy Kwidzyna i okolic.

Koło realizuje wszystkie zadania wynikające ze Statutu. Ponadto do tradycji należą spotkania opłatkowe przed Świętami Bożego Narodzenia organizowane przez Koło Sybiraków na przemian z Kręgiem Seniorów Harcerskich “Płomienie” kwidzyńskiego Hufca ZHP im. Kwidzyniaków. Spotkania takie zawsze są czasem głębokich przeżyć i wspomnień. Podczas świąt i uroczystości państwowych zawsze wśród innych organizacji społecznych i kombatanckich uczestniczy delegacja kwidzyńskiego Związku Sybiraków.

Dzięki staraniom członków Koła 3 maja 1995 roku w kwidzyńskiej katedrze wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą wszystkim Polakom, którzy cierpieli i stracili życie na nieludzkiej Ziemi Syberii. Pod tą tablicą kwidzyńscy Sybiracy często składają wiązanki kwiatów i zapalają znicze pamięci.

Działalność kwidzyńskiego Koła Sybiraków pozytywnie postrzegana jest przez lokalne media. Publikowanych jest szereg wspomnień w prasie. Działalność ta przybliżana jest społeczeństwu miasta przez miejscową Telewizje Kablową. Dzięki materialnemu wsparciu władz miasta i powiatu wydana została w roku 2001 książka pióra nieżyjącego już niestety, wieloletniego prezesa koła Eugeniusza Lityńskiego – Ukarani za niepopełnione winy. W chwili obecnej Koło przygotowuje się do poświęcenia i wręczenia sztandaru.

Na podstawie opracowania Eugeniusza Lityńskiego:

Polacy na nieludzkiej Ziemi Syberii

- od historii do współczesności. Losy kwidzyńskich Sybiraków.

opracował: Leszek Parus
lepar@op.pl